Οι Σαν ή Βουσμάνοι είναι η αρχαιότερη ανθρώπινη φυλή στον πλανήτη, που κατάγεται απευθείας από τον αρχικό πληθυσμό των προγόνων του ανθρώπινου είδους, από τους οποίους προέκυψαν και άλλοι Αφρικανικοί πληθυσμοί και φυσικά όσοι εγκατέλειψαν την Αφρική για να εξαπλωθούν στο πέρασμα του χρόνου σε όλο τον πλανήτη. Παραδόξως (λυπηρό, που χρησιμοποιώ αυτό το επίρρημα…) η φυλή επιβιώνει ακόμα στην περιοχή της Ναμίμπια, στην στέπα Καλαχάρι, αν και με τρομερές δυσκολίες, αφού μια νομοθετική ρύθμιση του 1989 τους απαγόρευσε το κυνήγι, τον βασικό (ίσως και μοναδικό) τρόπο για να εξασφαλίζουν την τροφή τους. Πλέον εξαρτώνται από τους λευκούς τουρίστες, ανθρώπους που λόγω του χρώματος του δέρματος αρχικά τους πέρασαν για φαντάσματα, που τους επισκέπτονται για να φωτογραφηθούν μαζί τους και να πάρουν μια γεύση του πρωτόγονου τρόπου ζωής τους.

Στο ντοκιμαντέρ των Simon Stadler και Catenia Lermer, Ghostland, έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον ανθρωπολογικό και κοινωνικό πείραμα: τι θα συμβεί αν μέλη των Ju/’Hoansi γίνουν για ένα διάστημα οι τουρίστες, που θα γνωρίσουν έναν άλλον πολιτισμό;

Αρχικά μέσα από μια εκδρομή στην Ναμίμπια και αργότερα με ένα ταξίδι στα πλαίσια ενός εκπαιδευτικού προγράμματος στη Γερμανία, οι Βουσμάνοι, ο πιο παλιός πολιτισμός, έρχεται σε επαφή με τον πιο σύγχρονο. Και είναι μια συνάντηση, εκεί στην “χώρα των φαντασμάτων”, που αφήνει τον θεατή με το στόμα ανοικτό.

Υπάρχουν οι “μικρές ανακαλύψεις”, όπως το συσκευασμένο φαγητό, η γρήγορη κίνηση του αυτοκινήτου ή και η πτήση του αεροπλάνου, τα μεγαλύτερα κτήρια, η “μαγική” αντανάκλαση του εαυτού τους καθρέφτη. Υπάρχουν, όμως, οι μεγαλύτερες, όπως η γενικότερη αντίληψη των λευκών για την ίδια την ζωή. «Είναι περίεργοι οι λευκοί, μπερδεμένοι» λέει ένας από τους ταξιδιώτες. «Την μία ημέρα θέλουν ένα πράγμα, την άλλη θέλουν ένα άλλο».

Το Ghostland ξεκινά ως μια ξενάγηση στη ζωή των Βουσμάνων, άλλα τελικά καταλήγει σε μια ξενάγηση στην ίδια την ανθρώπινη φύση και την εξέλιξη της. Σε κάνει να αναρωτιέσαι σε ποιον από τους δυο πολιτισμούς “πάει κάτι στραβά”, μήπως στην εξέλιξη μας σαν είδος, σε κάποια σημεία χάσαμε το μονοπάτι; Ρητορική ερώτηση…

Το ντοκιμαντέρ, όμως, μας παρουσιάζει και ένα εξαιρετικό παράδειγμα, του ιδανικού χαρακτήρα ενός ταξιδιού. Οι Βουσμάνοι, που ήρθαν στην Ευρώπη, δεν έκαναν μόνο τουρισμό. Παρατηρούσαν, δέχονταν ερεθίσματα, έκαναν ερωτήσεις. Είναι από τις πιο ωραίες στιγμές στο ντοκιμαντέρ, η συνάντηση τους με Γερμανούς μαθητές, όπου οι πρωταγωνιστές της ταινίας μας εκφράζουν την επιθυμία και τα δικά τους παιδιά να έχουν αυτή την ευκαιρία να γνωρίσουν άλλους πολιτισμούς. Όπως επίσης και το ότι στην επιστροφή τους στην πατρίδα τους, δίπλα στους δικούς τους, έφεραν πολλά πράγματα πίσω. Όχι τόσο τα παιχνίδια, ή… τα εσώρουχα. Άλλα την γνώση και το όραμα, που θα τους βοηθήσουν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να επιβιώσουν από τον αφανισμό.