Είδος:	Ντοκιμαντέρ
Έτος παραγωγής:	2018
Διάρκεια:	97
Χώρα:	Βραζιλία, Γαλλία, Γερμανία
Σκηνοθεσία:	Karim Aïnouz
Σενάριο:	Karim Aïnouz
Ηθοποιοί:

Γράφει:
Βαθμολογία Cinefreaks:

Το (πάλαι ποτέ) αεροδρόμιο του Τέμπελχοφ είναι ένας ιστορικός χώρος για το Βερολίνο. Υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα αεροδρόμια στην Ευρώπη, η έκτασή του είναι τεράστια και μέχρι πριν μερικά χρόνια ήταν ένα από τα πιο εμπορικά αξιοθέατα της πρωτεύουσας της Γερμανίας. Από το 2015 και μετά ωστόσο, ο συγκεκριμένος χώρος έχει αποκτήσει μια άλλη χρήση. Αποτελεί μια μαζική δομή φιλοξενίας προσφύγων (κατά άλλους, οι συγκεκριμένοι χώροι ονομάζονται «στρατόπεδα προσφύγων» αλλά ας εκφραστούμε πολιτικά ορθά…) και σε σταθερή βάση διαμένουν περίπου 2000 άνθρωποι, πρόσφυγες κατά βάση από τη Συρία αλλά και από άλλες χώρες.

Το ντοκιμαντέρ του Βραζιλιάνου σκηνοθέτη Καρίμ Αϊνούζ με τίτλο «Central Airport THF», που έκανε πρεμιέρα τη δεύτερη μέρα της 68ης Berlinale αποσπώντας χειροκροτήματα με την ολοκλήρωση της προβολής του, είναι μια αποτύπωση της καθημερινότητας των ανθρώπων που διαμένουν στον συγκεκριμένο χώρο. Όπως, περιγράφεται πολύ εύστοχα στην επίσημη παρουσίαση της ταινίας, είναι «το πορτρέτο μιας πόλης μέσα σε μια πόλη».

Συνήθως, οι επίσημες παρουσιάσεις μιας ταινίας αποτυπώνουν με κλισέ εκφράσεις αυτό που είναι μια ταινία. Ή, ορθότερα, αυτό που θα ήθελε να είναι. Στην συγκεκριμένη περίπτωση ωστόσο, έχει πέσει διάνα: ο χαρακτηρισμός «μια πόλη μέσα σε μια πόλη» δεν θα μπορούσε να περιγράφει καλύτερα όχι μόνο αυτό που βλέπουμε επί οθόνης αλλά και αυτό που στην πραγματικότητα είναι οι δομές φιλοξενίας προσφύγων (κατά άλλους, στρατόπεδα προσφύγων…) που έχουν κατακλύσει την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια.

Ο μέσος δυτικός πολίτης δεν έχει καταλάβει ακόμα το μέγεθος αυτού του κοινωνικού φαινομένου που ξεκίνησε το 2015 και ονομάστηκε «προσφυγικό ζήτημα». Οι τεράστιες ροές ανθρώπων στην Ευρώπη, η συγκρότηση ολόκληρων κοινοτήτων με γνώμονα την μετακίνηση, η «άγρια» προσαρμογή ολόκληρων οικογενειών σε νέα δεδομένα από τη μια στιγμή στην άλλη και κυρίως οι τεράστιοι μαζικοί χώροι διαμονής προσφύγων σε σκηνές και σε αυτοσχέδιες στέγες, είναι στοιχεία που πέρασαν και δεν ακούμπησαν για τις δυτικές κοινωνίες. Και δικαιολογημένα: άλλωστε οι πρόσφυγες στοιβάχτηκαν -και σε αυτές τις συνθήκες συνεχίζουν να ζουν- μακριά από τις πόλεις, απομονωμένοι και απομονωμένες σε σχέση με τις πυκνοκατοικημένες γειτονιές των μητροπόλεων. Μακριά από τους ντόπιους αλλά ταυτόχρονα και τόσο κοντά…

Αυτή την αθέατη πλευρά της κοινωνίας, την καθημερινότητα ανθρώπων οι ζωές των οποίων εξελίσσονται δίπλα στις ζωές μας αλλά παράλληλα, διακριτά και (ας μην κρυβόμαστε…) κρυμμένες από τα μάτια μας, επιχειρεί να αποτυπώσει εδώ ο Βραζιλιάνος σκηνοθέτης. Και το πετυχαίνει. Ακόμα και αν για να φτάσει στο σκοπό του προσθέτει και μερικά στοιχεία μυθοπλασίας στην κινηματογράφηση της καθημερινότητας που παρακολουθεί. Χαλάλι: άλλωστε το να είσαι με μια κάμερα σε έναν μαζικό χώρο διαμονής προσφύγων και να παρατηρείς τη ζωή τους για έναν ολόκληρο χρόνο δικαιολογεί και κάνα-δυο ακροβασίες ανάμεσα στη μυθοπλασία και το παραδοσιακό ντοκιμαντέρ.

Ο Αϊνούζ καταφέρνει τον σκοπό του: παρακολουθείς τη ταινία του και ταυτίζεσαι με τις περιπέτειες ενός χαρακτήρα, που ένα πρωί έφυγε από τη χώρα του χωρίς να είναι σίγουρος πως θα ξαναδεί την οικογένειά του, ταξίδεψε ολόκληρους ωκεανούς με μια βάρκα ρισκάροντας τη ζωή του για να καταλήξει τελικά να ψάχνει μια νέα αρχή και ένα καλύτερο μέλλον σε ένα πρώην αεροδρόμιο, άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Κυρίως όμως, ο Αϊνούζ καταφέρνει να αποτυπώσει αυτή τη συνθήκη χωρίς να θυματοποιεί τους ήρωές του. Καταφέρνει να αναδείξει αυτό που ο μέσος δυτικός πολίτης δεν μπορεί να καταλάβει όταν ακούει τέτοιες ιστορίες: αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι θύματα αλλά το ακριβώς αντίθετο. Είναι τύποι που κουβαλάνε καντάρια ψυχής μέσα τους, άνθρωποι που έχουν ενεργοποιήσει ένστικτα επιβίωσης που οι περισσότεροι από εμάς δεν θα ενεργοποιήσουμε ποτέ. Δεν υπάρχουν για να τους λυπόμαστε αλλά για να τους θαυμάζουμε.

Ο Αϊνούζ τα πάει περίφημα. Η ταινία του είναι μια άψογη κοινωνιολογική ανάλυση για το πως το κοινωνικό υποκείμενο «πρόσφυγας» συγκροτείται μέσα στις σύγχρονες και πολιτισμένες κοινωνίες της Ευρώπης. Διότι μέσα σε αυτές τις κοινωνίες ξεπροβάλει αυτό το νέο είδος ανθρώπου που καλό είναι να μελετήσουμε και να κατανοήσουμε αν θέλουμε να καταλάβουμε τις ίδιες τις κοινωνίες μας σε μερικά χρόνια. Και χωρίς διδακτισμούς και εύκολες συγκινήσεις, ετούτο το ντοκιμαντέρ του Αϊνούζ είναι μια πολύ καλή αρχή.