Έχεις φανταστεί ποτέ πώς θα ήταν η ζωή στα 2015 (2016 σύντομα) χωρίς Ίντερνετ; Σίγουρα θα ήταν διαφορετική. Αυτό που απασχολεί, όμως, τους περισσότερους και τις περισσότερες είναι αν θα ήταν καλύτερη ή χειρότερη από την σύγχρονη πραγματικότητα. Ζούμε σε μια εποχή που η πρόσβαση στην πληροφορία έχει γίνει ζήτημα δευτερολέπτων, η ενημέρωση είναι σχεδόν άμεση, η επικοινωνία έχει ξεπεράσει κάθε χωροχρονικό εμπόδιο. Από την άλλη, είναι στην ίδια εποχή που κυριαρχεί η παραπληροφόρηση, η υποσυνείδητη καθοδήγηση, η παθητική εκτόνωση της πραγματικότητας μέσω αναρτήσεων στον τοίχο σου και η υπέρμετρη και ανεξέλεγκτη έκθεση της προσωπικής σου ζωής με τρόπο όχι πάντα εππιθυμητό. Καταλαβαίνεις ότι πρόκειται για δραματικές αλλαγές, που φαίνεται να επηρεάζουν όλο και περισσότερες (αν όχι όλες πλέον) όψεις της κοινωνίας. Ως τέτοιο, το φαινόμενο δεν μπορούσε παρά να προβληματίσει και στο σινεμά.

Ακολουθεί, λοιπόν, ένα τοπ 10 ταινιών που προσεγγίζουν το θέμα του Ίντερνετ και της κοινωνικής δικτύωσης η κάθε μια με τον τρόπο της, αναδεικνύοντας την ιδιαίτερη δυστοπική πολυτέλεια που αυτά προσφέρουν.

1. The Social Network (2010)

Εντάξει, είναι η ταινία που έρχεται πρώτη στο μυαλό όλων. Βασισμένη στο βιβλίο του Ben Mezrich, “The Accidental Billionaires: The Founding of Facebook, A Tale of Sex, Money, Genius, and Betrayal” (2009) σκιαγραφεί την δημιουργία του Facebook και των νομικών συνεπειών της. Ο Jesse Eisenberg στο ρόλο του Mark Zuckerberg, ο Andrew Garfield ως Eduardo Saverin και ο Justin Timberlake ως Sean Parker. Αν και δεν απεικονίζει με ακρίβεια της ίδρυσης του Facebook, η ταινία χρησιμοποιεί τη ζωή του Zuckerberg ως μια εύστοχη μεταφορά για το είδος της επικοινωνίας και το είδος της αποξένωσης που χαρακτηρίζουν την εποχή μας.

Η ταινία ήταν υποψήφια για οχτώ βραβεία Όσκαρ και κέρδισε τρία από αυτά. Αν μη τι άλλο, προσφέρει μια από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες της γενιάς μας.

2. We Live in Public (2009)

Το ντοκιμαντέρ του Ondi Timoner εστιάζει στη ζωή του Josh Harris, που ίδρυσε τα JupiterResearch και Pseudo.com το 1993, με κεντρικό θέμα την απώλεια της ιδιωτικότητας στην μετά-Ίντερνετ εποχή, όπως φαίνεται ήδη από τον τίτλο. Η ταινία προβλήθηκε έξι φορές στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Sundance και βραβεύτηκε από την επιτροπή στην κατηγορία των ντοκιμαντέρ. Ο Timoner είχε λάβει το ίδιο βραβείο και το 2004 για το ευρέως γνωστό του “DIG!” που έκλεψε τις εντυπώσεις. Ο τίτλος “We Live in Public” προέκυψε από μια καλλιτεχνική δράση, “Quiet: We Live in Public”, όπου 100 καλλιτέχνες συγκεντρώθηκαν σε ένα χώρο κάτω από την πόλη της Νέας Υόρκης με χιλιάδες κάμερες να παρακολουθούν κάθε τους κίνηση. Με δεδομένο τον βαθμό στον οποίο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το Ίντερνετ έχουν καταλάβει την καθημερινότητα, η ζωή φαντάζει πολλές φορές κάπως έτσι. Το αίσθημα ότι δεν είσαι πραγματικά εκεί εκτός και αν έχεις ποστάρει κάτι γι’ αυτό, ο τρόπος με τον οποίο ο καθένας παρακολουθεί τις κινήσεις σου και οι σοκαριστική διαφορά της ζωής εντός και εκτός διαδικτύου, κάτι λένε.

3.“Catfish” (2010)

Η ταινία ξεκινά στα τέλη του 2007 όταν οι δύο κινηματογραφιστές Ariel Schulman και Henry Joost παρακολουθούν με τον φακό τους τη ζωή του αδερφού του πρώτου, Nev, ο οποίος έχει σχέση με μια νεαρή γυναίκα στο Facebook. Η ταινία ήταν επιτυχία τόσο εμπορικά όσο και στην κριτική πρόσληψη. Έκανε πρεμιέρα (πού αλλού;) στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Sundance και οδήγησε σε ένα τηλεοπτικό ριάλιτι στο MTV, “Catfish: The TV Show”, το οποίο αυτή τη στιγμή διανύει την τέταρτη σαιζόν.

4. Disconnect (2012)

Σκηνοθέτης ο Henry Alex Rubin και ανάμεσα στο καστ ονόματα όπως οι Jason Bateman, Hope Davis, Frank Grillo, Andrea Riseborough, Paula Patton, Michael Nyqvist, Alexander Skarsgård και Max Thieriot. Πρόκειται για μια διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν τις αρνητικές όψεις της τεχνολογίας και της επικοινωνίας μέσα από διάφορες ιστορίες που συνδέονται μεταξύ τους.

Ένα ζευγάρι που εκθέτει τα προβλήματά του δημoσίως σε chatrooms, μια περίπτωση διαδικτυακού bullying (cyber-bullying) μεταξύ εφήβων και μια δημοσιογράφος που ψάχνει με την ιστορία ενός νεαρού στρίπερ, ο οποίος πρωταγωνιστεί σε σελίδες ακατάλληλες για ανηλίκους. Οι τρεις ιστορίες διαπλέκονται με διάφορους τρόπους αλλά σε καμία από αυτές δεν βρίσκεται λύση. Απλώς οι χαρακτήρες ωριμάζουν και έρχονται πιο κοντά μέσα από της δυσκολίες, σταματώντας τη “αποσύνδεση” που προτάσσει ο τίτλος.

5. The Matrix (1999)

Κλασική ταινία με τη σκηνοθετική υπογραφή των Wachowskis και ένα καστ αποτελούμενο από τους Keanu Reeves, Laurence Fishburne, Carrie-Anne Moss, Hugo Weaving, και Joe Pantoliano. Απεικονίζεται ένα δυστοπικό μέλλον όπου κυριαρχεί ένα σύμπαν εικονικής πραγματικότητας, το “Matrix”. Ο Neo ψάχνει την αλήθεια πίσω από τις μηχανές που έχουν υποτάξει τον ανθρώπινο πληθυσμό και υποκινεί μια επανάσταση κατά αυτών.

Δύο εξίσου επιτυχημένα σίκουελ, κόμικ, βιντεοπαιχνίδια και ταινίες κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους ακολούθησαν την πρώτη επιτυχία, που έχει μείνει το μυαλό όλων μας, τουλάχιστον για τα ειδικά της εφέ. Είναι περιέργως ελκυστικός ο στοχασμός στον οποίο μοιραία υποβάλλεται το κοινό, σχετικά με το αν ο σύγχρονος κόσμος οδεύει προς αυτή τη μείξη πραγματικότητας και εικονικής πραγματικότητας και την κυριαρχία των ρομπότ. Η ταινία σύστησε στους θεατές της έναν κόσμο όπου το μέλλον της Γης θα μπορούσε να είναι μια “ευτοπία” ή το χειρότερο μέρος να ζει κανείς.

6. Startup.com (2001)

STARTUP.COM, Tom Herman, Kaleil Isaza Tuzman, 2001.

Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει μια διαδικτυακή υπηρεσία που επέτρεπε στον κόσμο να πληρώνει φόρους μέσω Ίντερνετ και που συγκέντρωσε γύρω στα 60 εκατομμύρια δολλάρια προσελκύοντας τεράστιες επενδύσεις. Αν και τελικά δεν κατάφερε να επιβιώσει, προσφέρει ένα πολύ καλό μάθημα για start-up επιχειρήσεις. Η πρεμιέρα και αυτής της ταινίας έγινε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Sundance.

7. Terms and Conditions May Apply (2013)

Άλλο ένα ντοκιμαντέρ που διερευνά τον τρόπο με τον οποίο εταιρείες και κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τις πληροφορίες χρηστών που συμφωνούν με τους όρους που συνοδεύουν την εγκατάσταση μιας εφαρμογής, την αγορά ενός προϊόντος ή τη χρήση μιας υπηρεσίας.

Ο σκηνοθέτης Cullen Hoback ασκεί κριτική σε εταιρείες όπως η Google και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook και το LinkedIn κατηγορώντας την παραπλανητική, γεμάτη αοριστολογίες γλώσσα των πολιτικών απορρήτου ή των όρων μιας υπηρεσίας. Η ταινία είναι μια αυστηρή προειδοποίηση απέναντι σε όλους τους ανθρώπους (εμού συμπεριλαμβανομένης) που “τρέχουν” τα τεράστια κείμενα που απαριθμούν όρους και προϋποθέσεις για να πατήσουν αμέσως “I agree”. Μεταξύ των συνεντεύξεων που συμπεριλαμβάνονται στο ντοκιμαντέρ συναντάμε τους Orson Scott Card, Margaret Atwood, Senator Ellen Corbett και Moby.

8. ΤΡΟΝ (1982)

Σας πάω λίγο πίσω στο χρόνο, σε μια ακόμα κλασική ταινία που ενέπνευσε τον κόσμο δείχνοντας τη δυναμική της τεχνολογίας στα 1982. Ο Jeff Bridges ως προγραμματιστής που μεταφέρεται μέσα στο λογισμικό ενός υπολογιστή, όπου πρέπει να διεπιδράσει με προγράμματα προκειμένου να αποδράσει. Με εξαίρεση ορισμένες ασυνέχεις της πλοκής για τις οποίες η ταινία κατηγορήθηκε, η κριτική ήταν μάλλον θετική. Απόδειξη αυτού, άλλωστε, είναι και οι δύο υποψηφιότητες για Όσκαρ. H ταινία ενέπνευσε διαφόρων ειδών βιντεοπαιχνίδια, κόμικ και τηλεοπτικές σειρές κινουμένων σχεδίων.

9. Hard Candy (2005)

H ταινία ακολουθεί τη συνέχεια μιας σεξουαλικής, ερωτικής συνομιλίας μεταξύ δύω ανθρώπων με ψευδώνυμα Thonggrrrl14 και Lensman319. Ο Lensman319 είναι ένας φωτογράφος που φαντασιώνεται την Thonggrrrl14. Εκείνη, πάλι, όπως εμφανώς δηλώνεται από το ψευδώνυμό της, είναι 14 χρονών. Οι δυο τους θα συναντηθούν σε ένα καφέ και παρά την εμφανή ηλικιακή διαφορά θα καταλήξουν στο σπίτι του Lensman319, κατά κόσμον Jeff Kohlver.

Μόλις φτάσουν στο σπίτι η 14χρονη Hayley θα τον ναρκώσει και όταν εκείνος ξυπνήσει θα είναι δεμένος σε μια καρέκλα. Εκείνη θα του εξηγήσει ότι τον βρήκε και τον νάρκωσε επειδή γνωρίζει ότι είανι παιδόφιλος, βιαστής και δολοφόνος. Και έτσι θα ξεκινήσει μια τρελή μέρα. Στους δυο βασικούς ρόλους βρίσκουμε την Ellen Page και τον Patrick Wilson με αξιοπρεπέστατες ερμηνείες. Αν και αρκετά βίαιη η ταινία ασχολείται με πολύ σημαντικά ζητήματα όπως οι διαδικτυακές γνωριμίες, η παιδοφιλία και η αυτοκτονία. Ίσως περιττό να αναφερθεί αλλά και αυτή η πρεμιέρα έλαβε χώρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Sundance.

10. #140 characters: A documentary about twitter (2011)

Μια ταινία μικρού μήκους διηγείται την ιστορία τεσσάρων ατόμων που βρήκαν την αγάπη, την υποστήριξη, την ενθάρρυνση και την επιτυχία που έψαχναν στη ζωή τους χάρη στο Twitter, που αριθμεί πάνω από 302 εκατομμύρια ενεργών χρηστών και πάνω από 340 εκατομμύρια αναρτήσεων τη μέρα. Πρόκειται για μια κοντινή ματιά σε ένα αναπόσπαστο, πλέον, στοιχείο της καθημερινότητας που αναδεικνύει, αυτή τη φορά, τα πλεονεκτηματά του. Ένα ντοκιμαντέρ για το Twitter, με πρωταγωνιστές χρήστες και χρήστριες του Twitter και την υποστήριξη του Twitter.

Από την ενδεικτική λίστα είναι σαφές ότι η τεχνολογία, το Ίντερνετ και η νέα τάξη των πραγμάτων που αυτό έχει φέρει, εμπνέουν περισσότερο δυστοπικές αναγνώσεις της πραγματικότητας ή δυστοπικές φαντασιώσεις του μέλλοντος. Φαίνεται ότι οι κίνδυνοι και τα “ελαττώματα” των νέων εργαλείων μονοπολούν τον γενικότερο προβληματισμό. Χωρίς να διαφωνώ με αυτή την σκοπιά πιστεύω πως όλα είναι και θα είναι ζήτημα χρήσης και επομένως δεν τίθεται ζήτημα περιθωριοποίησης της τεχνολογίας αλλά εκπαίδευσης του χρήστη και της χρήστριας προκειμένου να αξιοποιήσει σωστά τα τεράστια πλεονεκτήματα που προσφέρονται. Γιατί τα πλεονεκτήματα είναι όντως τεράστια. Όχι πείτε μου, θα μπορούσατε να ζήσετε χωρίς cinefreaks.gr;!