Ο Ακίρα Κουροσάβα έλεγε ότι μόνη προϋπόθεση για να κάνει κανείς ταινίες είναι να ζει, εννοώντας τις εμπειρίες που χρειάζονται οι σκηνοθέτες για να τροφοδοτούν το έργο τους. Όμως υπήρξαν και σπουδαίοι σκηνοθέτες που έζησαν πολύ λιγότερο από το προσδόκιμο, χωρίς αυτό να τους εμποδίσει να δημιουργήσουν μικρά ή μεγαλύτερα αριστουργήματα στο σελιλόιντ. Έφυγαν νωρίς, αλλά πρόλαβαν να δώσουν το στίγμα τους και να προσφέρουν αθανασία μέσα από τις ταινίες τους. Άραγε ως που θα είχαν φτάσει αν ζούσαν και δημιουργούσαν παραπάνω; Μήπως είναι καλύτερο που έφυγαν πριν αρχίσει η πτώση τους; Κανείς δεν μπορεί να το ξέρει αυτό. Εμείς απλώς συγκεντρώσαμε περιπτώσεις δημιουργών που είχαν σύντομη αλλά παραγωγική παρουσία στον κόσμο μας και αφήσαμε σε ‘σένα τα συμπεράσματα.

Larisa Sheptiko (6 January 1938 – 2 June 1979)

Ουκρανή, ταλαντούχα και ξεχασμένη. Είχε κάνει ταινίες οι οποίες προορίζονταν να μείνουν εντός των ρωσικών συνόρων. Τη δεκαετία του ’50 η Sheptiko σπούδασε σκηνοθεσία στη Μόσχα και αργότερα αποτέλεσε κομμάτι του ρωσικού “νέου κύματος” μαζί με το σύζυγό της και άξιο σκηνοθέτη  Elem Kilmov καθώς και με τον σμιλευτή του χρόνου Andrei Tarkovsky. Η πρώτη της ταινία αφορούσε τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και την ακολούθησαν άλλες δύο απ’τις οποίες η τελευταία (αγγλικός τίτλος : “The Ascent”) κέρδισε τη Χρυσή Άρκτο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου το 1977. Δυστυχώς, δύο χρόνια αργότερα η πορεία της διακόπηκε απότομα, εξ αιτίας αυτοκινητιστικού ατυχήματος κατά το ρεπεράζ για την επόμενη ταινία της με αγγλικό τίτλο “Farewell”, την οποία ωστόσο ολοκλήρωσε ο σύζυγός της Elem Kilmov.

Juan Pablo Rebella (1974, in Montevideo – July 5, 2006)

Γεννημένος στην Ουρουγουάη, όπου σπούδασε και συνάντησε τον μετέπειτα συνεργάτη του Pablo Stoll. Το 1999 έκαναν την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία τους (“25 Watts”) για μια παρέα τριών νέων και τις περιπέτειες επιβίωσής τους στους δρόμους του Μοντεβιδέο. Η δεύτερη και τελευταία μεγάλου μήκους της συνεργασίας τους λεγόταν “Whiskey”, προβλήθηκε το 2004 στις Κάννες και τους χάρισε αναγνώριση από όλους τους κριτικούς. Δυο χρόνια μετά αυτοκτόνησε στο διαμέρισμά του.

Yilmaz Guney (1 April 1937 – 9 September 1984)

Γνωστός, αμφιλεγόμενος και πολύ σημαντικός Τούρκος σκηνοθέτης, το “άσχημο παιδί” της εργατικής τάξης, όπως τον αποκαλούσαν. Ξεκίνησε ως ηθοποιός, μπαινόβγαινε χρόνια στη φυλακή για πολιτικούς λόγους, μέχρι που το 1974 αφέθηκε ελεύθερος χάρη σε Γενική Αμνηστία που δόθηκε τότε. Εκείνη την εποχή έκανε δύο ταινίες και μετά καταδικάστηκε σε 19 χρόνια φυλάκιση για τη δολοφονία δικαστή δεξιών πολιτικών πεποιθήσεων, ενώ η υπόθεση αυτή δεν έχει διαλευκανθεί ακόμα και σήμερα.  Μέσα στη φυλακή άρχισε να γράφει το πιο σημαντικό του έργο, με τίτλο “Ο Δρόμος”, που κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών του 1982. Πέθανε από καρκίνο το 1984.

Thomas H. Ince (19 October 1882 – 19 November 1924)

Γεννήθηκε σε καλλιτεχνική οικογένεια, μύθος της πρώτης νιότης του Hollywood. Από τα έξι του άρχισε να παίζει στο θέατρο και ως την εφηβεία του είχε φτάσει στο Broadway. Από ηθοποιός, ασχολήθηκε ύστερα με τη συγγραφή σεναρίου, τη σκηνοθεσία και την παραγωγή με αποτέλεσμα να έχει κάνει περί τις εκατό ταινίες μεγάλου μήκους και μερικές εκατοντάδες μικρού. Για το θάνατό του κυκλοφορούν δύο εκδοχές. Η πρώτη αφορά το πάρτι που διοργάνωσε στο γιωτ του ο William Randolph Hearst για τα τεσσαρακοστά δεύτερα γενέθλια του Thomas H. Ince, ο οποίος το εγκατέλειψε μετά από στομαχικές διαταραχές που παρουσίασε ενώ βρέθηκε νεκρός αργότερα στο σπίτι του. Η δεύτερη θεωρία ενοχοποιεί τον Hearst, ο οποίος λέγεται ότι κατά τη διάρκεια του πάρτι έπιασε την ερωμένη του, Marion Davies, να ερωτοτροπεί με τον επίσης καλεσμένο Charlie Chaplin, έβγαλε όπλο να τον πυροβολήσει, αλλά κατά λάθος μέσα στην αναταραχή που δημιουργήθηκε, πυροβόλησε και σκότωσε τον Ince.

Ritwik Ghatak (4 November 1925 – 6 February 1976)

Γεννήθηκε στο Μπαγκλαντές και το 1943 η οικογένειά του εγκατέλειψε τη χώρα εξ αιτίας μεγάλου λιμού που σκότωσε εκατομμύρια ανθρώπους. Ξεκινώντας από το θέατρο ως ηθοποιός, σεναριογράφος και σκηνοθέτης, το 1950 δούλεψε πρώτη φορά σε ταινία ως ηθοποιός και βοηθός σκηνοθέτη. Αρκετά χρόνια μετά έκανε το“Nagarik”,  την πρώτη του ταινία, ενώ το 1958 έγραψε το σενάριο της ταινίας  “Madhumati” χάρη στο οποίο ήταν υποψήφιος για το Filmfare Best Story Award. Με συνολικά μόλις οχτώ ταινίες στο ενεργητικό του που ασχολούνταν με τη σκληρή πραγματικότητα που αντιμετώπιζαν οι άνθρωποι στην Ινδία, έγινε ένας καλτ ήρωας.  Το Φεβρουάριο του 1976 πέθανε από φυματίωση.

Jean Vigo (April 26, 1905 – October 5, 1934)

Υποτιμημένος όσο ζούσε, αν και διαμορφωτής της πρώιμης εποχής του γαλλικού σινεμά. Έκανε μόνο τέσσερις ταινίες, εκ των οποίων οι δύο ήταν μικρού μήκους. Όμως είναι ο σκηνοθέτης στον οποίον ανήκει μια από τις πιο φίνες κινηματογραφικές δουλειές που έγιναν ποτέ, η φημισμένη “Αταλάντη” του, που ωστόσο γυριζόταν ενώ ο ίδιος ήταν ήδη σοβαρά άρρωστος.  Αποτέλεσε βασική επιρροή για τον Γκοντάρ, τον Τρυφώ και άλλους. Πέθανε από φυματίωση ύστερα από οκτάχρονη μάχη με την ασθένεια.

F.W. Murnau (December 28, 1888 – March 11, 1931)

Ποιητής του βωβού σινεμά. Γόνος πλούσιας οικογένειας, με σπουδές στα Πανεπιστήμια του Βερολίνου και της Χαϊδελβέργης, ξεκίνησε ως ηθοποιός σε μια τοπική θεατρική ομάδα. Επιστρέφοντας από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο όπου υπηρέτησε, δημιούργησε ένα στούντιο παραγωγής και το 1919 σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία “The Boy in Blue”.  Ακολούθησε το μνημειώδες “Nosferatu”, που ακόμα και σήμερα αποτελεί καινοτόμο διαμάντι του παγκόσμιου κινηματογράφου. Όταν άφησε τη Γερμανία και βρέθηκε στο Hollywood, κέρδισε και εκεί την αναγνώριση που του άξιζε, χάρη στις ταινίες “Sunrise: A Song of Two Humans” και  “Sunrise” (όσκαρ καλύτερης ταινίας 1929). Σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό λίγο πριν βγει στις αίθουσες η τελευταία του ταινία “Tabu”.

Sergei Eisenstein (23 January 1898 – 11 February 1948)

Ρώσος πρωτοπόρος του μοντάζ. Εγκατέλειψε νωρίς την καριέρα στο στρατό, ευτυχώς για εμάς, ενώ ξεκίνησε να δουλεύει ως βοηθός σκηνοθέτη σε θεατρικές παραστάσεις. Η πρώτη του ταινία είχε τίτλο “Απεργία” και ακολούθησε το “Θωρηκτό Ποτέμκιν”, ταινία προπαγάνδας, που έμεινε στην ιστορία για την καλλιτεχνική της αρτιότητα και χάρισε στον κόσμο του σινεμά την πολλάκις μνημονευμένη σκηνή στα σκαλοπάτια της Οδησσού. Έκανε επτά ταινίες ακόμα, αλλά πέθανε στα 50 του από έμφραγμα. Ακόμα και σήμερα διδάσκεται και ασκεί επίδραση στην νέα γενιά κινηματογραφιστών.

Jean Eustache (30 November 1938 – 3 November 1981)

Άλλος ένας πολύ σημαντικός σκηνοθέτης με πολύ σύντομη αλλά εξαιρετική πορεία. Υπήρξε γόνος οικογένειας εργατών, αυτοδίδακτος, με απελπιστικά λίγες πληροφορίες να κυκλοφορούν για τη ζωή του προ της σκηνοθεσίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι μάλλον δε νοσταλγούσε τη νεανική του ηλικία. Λέγεται ότι η πρώτη ταινία του “Η μαμά και η πόρνη”, μια πραγματεία για την αγάπη με πρωταγωνιστή τονJean-Pierre Leaud διάρκειας 3μιση ωρών, δεν έχει ορισθεί ακόμα αν ήταν η τελευταία της γαλλικής nouvelle vague ή η πρώτη που έγινε στο γαλλικό σινεμά μετά τη nouvelle vague. Η δεύτερη και τελευταία ταινία του  “Mes petites amoureuses” (1974) ήταν τελείως διαφορετική από την πρώτη, αν και το ίδιο ιδιαίτερη. Ο Jean Eustache αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς σύγχρονους κινηματογραφιστές όπως ο Τζιμ Τζάρμους και άλλοι. Το 1981 μένει παράλυτος από αυτοκινητιστικό και αυτοκτονεί με καραμπίνα στο διαμέρισμά του στο Παρίσι λίγο πριν τα τεσσαρακοστά τρίτα του γενέθλια.

Pier Paolo Pasolini (5 March 1922 – 2 November 1975)

Μοναδική προσωπικότητα. Περίπτωση ανθρώπου. Σπουδαίος κινηματογραφιστής, οραματιστής και λάτρης της ζωής.  Τραγικά αμφιλεγόμενος, όπως και όλοι οι σημαντικοί και αυθεντικοί . Συγγραφέας, ποιητής, φιλόσοφος, σκηνοθέτης, ηθοποιός, ζωγράφος, Καλλιτέχνης. Με πατέρα στρατιωτικό και μητέρα δασκάλα, ξεκίνησε το ταξίδι του στην τέχνη γράφοντας ποιήματα, με την πρώτη του ποιητική συλλογή να εκδίδεται όταν ο ίδιος ήταν μόλις 19 ετών.  Δίδαξε, αποτέλεσε μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, από το οποίο εκδιώχθηκε με κατηγορίες για άσεμνη συμπεριφορά. Το 1961 κάνει το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με την ταινία “Accattone”, την οποία διαδέχθηκε το κλασικό αριστούργημα  “Mamma Roma”. Επόμενη ταινία του ήταν ”Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο”, που παρουσίαζε το Χριστό ως μαρξιστή φιλόσοφο. Οι αντιδράσεις ήταν προφανώς συντηρητικές, κάνοντας το φιλμ ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα που γυρίστηκαν τότε. Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν κι αυτά άκρως παραγωγικά και για του λόγου το αληθές, ο Παζολίνι το 1975 κάνει τις “120 Μέρες στα Σόδομα”, ταινία βασισμένη στο βιβλίο του Μαρκήσιου Ντε Σαντ, κατά την οποία Ιταλοί φασίστες απαγάγουν μια ομάδα νέων και τους υποβάλλουν σε σεξουαλικά και πνευματικά βασανιστήρια. Η ταινία, δριμύ πολιτικό “κατηγορώ”, ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, που στοίχισαν μέχρι και το θάνατό του. Μια 17χρονη πόρνη ομολόγησε ότι είχε αναγκαστεί (από ποιους;) να δολοφονήσει τον Παζολίνι, πατώντας τον με το ίδιο του το αυτοκίνητο το 1975. Φήμες λένε ότι ο Παζολίνι δολοφονήθηκε για τις ιδέες του και τις πολιτικές του πεποιθήσεις.

R.W. Fassbinder (31 May 1945 – 10 June 1982)

Τεράστιος όγκος έργου για μια τόσο σύντομη πορεία. Γεννήθηκε στη Γερμανία, σπούδασε υποκριτική και ξεκίνησε να σκηνοθετεί θέατρο στο Μόναχο. Πολύ νωρίς κατάλαβε ότι ήθελε να δοκιμάσει με τον κινηματογράφο και ξεκίνησε χωρίς επιτυχία θα έλεγε κανείς, με εξαίρεση τη δέκατη ταινία του “Ali: Fear eats the soul” (1974), η οποία του χάρισε διεθνή επιτυχία. Αποκτώντας παγκόσμια φήμη, στη Γερμανία ήταν γνωστός κυρίως για την προσωπική του ζωή μέχρι τότε. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να δημιουργήσει παγκόσμια κινηματογραφικά αριστουργήματα όπως το “The Marriage of Maria Braun” (1978). Δύο χρόνια μετά έκανε την αξιομνημόνευτη τηλεοπτική μίνι σειρά “Berlin Alexanderplatz”. Ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ βρέθηκε νεκρός στο κρεβάτι του το 1982 από υπερβολική δόση κοκαϊνης και βαρβιτουρικών.

Όσο γρήγορα ή άδικα κι αν έφυγαν αυτοί οι άνθρωποι από τη ζωή, οι ταινίες τους ζουν και τρέφονται από καινούργιους θεατές κάθε φορά. Η διαχρονικότητά τους δεν είναι καραμέλα των κριτικών, αλλά πρακτική καθημερινή νίκη του σινεμά ενάντια στο θάνατο και τη φθορά της ύλης. Κάθε φορά που βλέπεις μια καλή ταινία, είναι σα να τρίβεις το λυχνάρι του Αλαντίν. Ζωντανεύεις για λίγες ώρες το σκηνοθέτη-τζίνι και αλληλεπιδράς με το όνειρό του.  Αυτή είναι και η μαγεία.