Βιβλίο ή ταινία; Κανένα από τα δύο; Και τα δύο; Ένα ερώτημα που πολλές φορές μας ωθεί να συζητήσουμε με τους φίλους μας, να διαπληκτιστούμε, να συμφωνήσουμε ή να αναρωτηθούμε…

Οι άθλιοι: Το βιβλίο και η ταινία, ένα θέμα δύσκολο να προσεγγιστεί μιας και οι 2 αυτές τέχνες είναι τόσο διαφορετικές, αλλά και μία πρόκληση για τους φαν και των 2 αυτών προσεγγίσεων.

Ένα βιβλίο τόσο επίκαιρο και τόσο διαχρονικό, που σε ωθεί να απορήσεις με το πόσο μπροστά από την εποχή του μπορεί να βλέπει ένας συγγραφέας,αλλά και με το πώς σε  βάζει να προβληματιστείς κατά πόσο οι συνθήκες διαβίωσης αλλά και οι κοινωνικές καταβολές, μπορούν να αλλάξουν ή να επηρεάσουν τη ζωή ενός ανθρώπου…Ενός άθλιου….Κατά πόσο ένας “καταδικασμένος”, θα μπορέσει ποτέ να επανενταχθεί όταν το ίδιο το σύστημα που τον σωφρονίζει, τον θεωρεί μίασμα για την κοινωνία, χωρίς ουσιαστικά να του δίνει την ευκαιρία να αλλάξει, ενώ μπορεί να το έχει κατορθώσει ή μπορεί να μην είχε κάνει κάτι για να “σωφρονιστεί”.

Ο Βίκτωρ Ουγκό, με αυτό το βιβλίο του αριστούργημα,ένα βαθιά πολιτικό βιβλίο, με αναφορές στην γαλλική επανάσταση,  μας βάζει μπροστά στο αιώνιο ερώτημα: θα αλλάξουν ποτέ οι εποχές;Θα ζήσει ποτέ καλύτερες μέρες ένας άνθρωπος του κατώτερου κοινωνικού στρώματος;Επίσης, το βιβλίο- που είναι φοβερό ψυχογράφημα- μας προβληματίζει σε σχέση με τους χαρακτήρες των ανθρώπων αλλά και μας ωθεί να ερευνήσουμε εις βάθος τις ανθρώπινες ψυχές.

Τώρα, όσον αφορά την μεταφορά του βιβλίου στην οθόνη, θα πρέπει να διευκρινιστεί πρώτα απ’όλα το εξής:  έχουν υπάρξει διάφορες μεταφορές από το 1934 ως το 2012, όπως “Les Miserables” με τους  Harry Baur, Charles Vanel, Paul Azaïs του 1934, το ομότιτλο έργο του 1998 με τους  Liam Neeson, Geoffrey Rush, Uma Thurman, μέχρι το πιο πρόσφατο του 2012, που ήταν σε στυλ μιούζικαλ με τους  Hugh Jackman, Russell Crowe, Anne Hathaway.

Άλλες από αυτές τις μεταφορές ήταν μέτριες,άλλες καλές, άλλες αδιάφορες. Αυτή που όμως θα μπει στο στόχαστρό μου σήμερα είναι  Οι άθλιοι (2000) του Josée Dayan.

Ξεκινώντας με το συγκεκριμένο όνομα, του αγαπημένου Gerard Depardieu, (ο οποίος πρωταγωνιστεί στην μίνι σειρά, γαλλικής παραγωγής, διάρκειας 6 ωρών), είναι σαν να διαφημίζεται αμέσως, θετικά, αυτή η κινηματογραφική προσέγγιση. Ο γάλλος ηθοποιός, σαν Γιάννης Αγιάννης, δίνει για μία ακόμα φορά, μία από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας του.

Μέσα από την υποκριτική του συγκεκριμένου ηθοποιού, ο Αγιάννης παίρνει σάρκα και οστά, ξεπηδάει από τις σελίδες του αριστουργήματος της κλασικής λογοτεχνίας και γίνεται ένα με τους κατατρεγμένους, τους αδικημένους, τους αθλίους του κόσμου μας. Ο Γιάννης  Αγιάννης, όπως είναι γνωστό, καταδικάζεται επειδή κλέβει ένα καρβέλι ψωμί! Αφού εκτίει την ποινή του, βγαίνει από τα κάτεργα μετά από 19 ολόκληρα χρόνια και προσπαθεί να ξεκινήσει ξανά τη ζωή του. Ένας πολύ καλός επίσκοπος που συναντά τον αποδέχεται, ενώ όλοι οι άλλοι τον αποδιώχνουν και αρνούνται να του δώσουν δουλειά και ο Αγιάννης καταφέρνει να ορθοποδήσει και να γίνει δήμαρχος στην πόλη όπου κατοικεί.

Όμως, κοντά του παραμονεύει μια σκιά, έτοιμη να τον αρπάξει στο πρώτο λάθος και να τον οδηγήσει ξανά στη φυλακή…Αυτός είναι ο επιθεωρητής Ιαβέρης, η προσωποποίηση της καταστολής, της μισανθρωπιάς, του κυνισμού, που δεν πιστεύει στην αλλαγή του ανθρώπου, ούτε στην βελτίωσή του και αναμένει το χειρότερο. Ο John Malkovich, πετυχαίνει να ερμηνεύσει τον Ιαβέρη με έναν τρόπο τόσο αριστοτεχνικό, που σε  μερικές σκηνές σου κόβει την ανάσα. Μία τραγική φιγούρα, που αποπνέει δυστυχία και τρέλα, ένας ρόλος που μόνο ένας Malkovich θα μπορούσε να αποδώσει τόσο εξαιρετικά.

Η σκηνοθεσία είναι ρεαλιστική, σε μεταφέρει στους βρώμικους δρόμους του Παρισιού, αναπνέεις τη δυσωδία των στενοσόκακων, ακούς τους ήχους της φτώχειας, τρέχεις μαζί με τους ανθρώπους τις μέρες της επανάστασης, ερωτεύεσαι μαζί με την Τιτίκα, την θετή κόρη του Γιάννη Αγιάννη και είναι σαν να ακολουθείς τα βήματα του Ιαβέρη.

Μεγάλο ατού για μένα το εξής:Προς το τέλος της σειράς, ο Αγιάννης γυρνά να παραδοθεί στον Ιαβέρη, χωρίς να φταίει, αλλά επειδή του το έχει υποσχεθεί, μένοντας πιστός στα ιδεώδη του και στα πιστεύω του,(αφού σώζει τον αγαπημένο της θετής του κόρης). Αυτή η σκηνή,που δεν περίμενα ποτέ να με συγκινήσει με τον ίδιο τρόπο που ένιωσα όταν διάβαζα το βιβλίο, αποδίδεται στην μεγάλη οθόνη με τρόπο πραγματικά συγκλονιστικό. Ο Μάλκοβιτς σε αυτή τη σκηνή, σε αφήνει άναυδο με την ρεαλιστικότητα που ερμηνεύει τον μισο-χαμένο και ρημαγμένο πλέον επιθεωρητή.

Καταλήγοντας, νομίζω πως η μίνι αυτή σειρά, δεν απέχει καθόλου από την ατμόσφαιρα του βιβλίου και παρ’όλο που όπως προείπα είναι 2 διαφορετικές προσεγγίσεις, ο κινηματογράφος και η λογοτεχνία, καταφέρνει να αποδώσει επάξια το κείμενο και να μας χαρίσει απολαυστικές στιγμές υψηλής τέχνης! Συστήνω ανεπιφύλακτα να τη δείτε!!