Παραμένει πάντοτε υπαρκτός ο κίνδυνος να ξυπνήσουμε μια μέρα και να συνειδητοποιήσουμε πως επιστρέψαμε στο μεσαίωνα. Στην καθολική Ισπανία για παράδειγμα με τον πρόσφατο νόμο της κυβέρνησης Ραχόι που αφαιρεί από τις γυναίκες το δικαίωμα στην έκτρωση και θεωρεί εγκληματίες και τους γιατρούς που τις διαπράττουν, ήδη συντελείται ένα τεράστιο άλμα προς τα πίσω.

Αμέσως μου ήρθε στο μυαλό η εικόνα της Λόρα Ντερν στην πρώτη ταινία του Αλεξάντερ Πέιν («Citizen Ruth», 1996), μια καυστική σάτιρα γύρω από τη διαμάχη των οργανώσεων «pro-choice» (για το δικαίωμα στην έκτρωση) και «pro-life» (για τα δικαιώματα του …αγέννητου μωρού), με αφορμή την εγκυμοσύνη της Ρουθ, μιας γυναίκας-χρήστη τοξικών ουσιών που παρατηρεί ανήμπορη τους άλλους να κονταροχτυπιούνται για το ίδιο της το σώμα και τις αποφάσεις που το αφορούν.

Μέχρι και λίγα χρόνια πριν θεωρούσαμε πως το ψευδο-ντημπέιτ γύρω από τις εκτρώσεις αφορούσε οργανώσεις υπερσυντηρητικών Αμερικάνων χαμηλής μόρφωσης, που σήκωναν τα πλακάτ τους στον αέρα να προειδοποιήσουν για την οργή του Θεού, κι όμως το ζήτημα ανακύπτει ξανά και ξανά μέχρι και τις μέρες μας. Μάλιστα με το πρόσφατο ντροπιαστικό παράδειγμα της Ισπανίας, φαίνεται πως το ψευδο-ντημπέιτ των εκτρώσεων κάθε άλλο παρά γραφικό είναι κι ενέχει σημαντικούς κινδύνους οπισθοδρόμησης.

Χρησιμοποιώ το πρόθεμα «ψευδό» γιατί στην πραγματικότητα για τον δυτικό κόσμο η αντιγνωμία γύρω από τις εκτρώσεις έχει λήξει εδώ και δεκαετίες: βάσει των γνώσεων που αποκομίσαμε επί του θέματος, αλλά κυρίως βάσει των λογικών επιχειρημάτων που στηρίζουν τη μία ή την άλλη άποψη, «νικητής» στο ντημπέιτ ήταν και παραμένει το «ΝΑΙ στο δικαίωμα στην έκτρωση» από κάθε σκοπιά –ηθική, φεμινιστική, ελευθερίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιστημονική και ιατρική.

Η κοινώς αποδεκτή στάση μας λοιπόν απέναντι στο δικαίωμα στην έκτρωση θα έπρεπε ήδη να είναι μία και μοναδική («ΝΑΙ») όπως λόγου χάρη μια και μοναδική είναι η στάση μας σε άλλα επιλυμένα ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, είτε σύνθετα, όπως η ελευθερία και η αυτοδιάθεση («ΝΑΙ»), είτε απλοϊκά, όπως λόγου χάρη τι γνώμη έχουμε για τις διαρρήξεις σε σπίτια («ΟΧΙ»). Με άλλα λόγια  το ζήτημα των εκτρώσεων δεν έγκειται στην προσωπική μας άποψη ή την ιδεολογική μας τοποθέτηση αλλά στο πόσο ενημερωμένοι είμαστε επί του ζητήματος και πόσο ικανοί να επεξεργαζόμαστε τα δεδομένα με τις λογικές διεργασίες του ανθρώπινου εγκεφάλου μας.

Αυτό σε γενικές γραμμές σημαίνει πως εκείνοι που είναι κατά των εκτρώσεων είτε:

α) διακατέχονται από άγνοια (αλλά και αδιαφορία/αδυναμία να αναζητήσουν και να κατανοήσουν τα πώς και τα γιατί της άλλης άποψης που είναι και η μόνη ορθή), είτε

β) δεν φημίζονται ούτως ή άλλως για τη λογική τους (ενδεικτικά τους αναγνωρίζεις από αναρτήσεις στο facebook σε στυλ: «ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟ! Έμβρυο μερικών εβδομάδων χαμογελάει και χορεύει σάμπα στο άκουσμα της φωνής της μητέρας του, κάντε like και share για να δείτε το υπερηχογράφημα», ή τέλος

γ) διακατέχονται από έντονα θρησκευτικά συναισθήματα (που όπως όλα τα έντονα συναισθήματα στέκονται εμπόδιο στις λογικές διεργασίες και οδηγούν συχνά σε στρεβλώσεις).

Φυσικά τα παραπάνω κυκλοφορούν σε πολλούς συνδυασμούς κι έτσι η ψευτo-ηθική για δήθεν δικαιώματα αγέννητων παιδιών ή υποτιθέμενων εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας δίνει και παίρνει. Αν προσθέσουμε στο ήδη εκρηκτικό κοκτέιλ πολιτικές σκοπιμότητες ή την επί χρόνια εγκληματική στάση της Καθολικής Εκκλησίας, τότε καταλαβαίνουμε πως η κατάσταση μπορεί από τη μια στιγμή στην άλλη να δημιουργήσει περιπτώσεις σαν την Ισπανία του Ραχόι.

Έτσι, την επόμενη φορά που θα βρεθείτε σε μία παρέα όπου κάποια μελιστάλαχτη ψυχή θα σας μιλήσει για την αμαρτία της έκτρωσης και τον πόνο που νιώθει το ασχημάτιστο έμβρυο επειδή είναι άνθρωπος σαν κι εμάς (…), μην μπείτε στον κόπο να υπερασπιστείτε το αυτονόητο, κάντε μόνο μια παραπομπή στη σχετική φιλμογραφία.

Το «Citizen Ruth» παραμένει ένα πολύ καλό –και απολύτως διασκεδαστικό- σημείο εκκίνησης, αφού η λεπτή σάτιρα του Αλεξάντερ Πέιν σκιαγραφεί την παράλογη διάσταση του θέματος και πως μπορεί να μετατρέψει τη γυναίκα σε ένα άβουλο ον, προορισμένο να παρακολουθεί τις εξελίξεις από απόσταση, ακόμη κι όταν αφορούν την ίδια της τη ζωή.

O Μάικ Λι με το «Vera Drake», («Το μυστικό της Βέρα Ντρέηκ», 2004), μας αφηγείται την ιστορία μιας θαρραλέας γυναίκας στην Αγγλία της δεκαετίας του ’50 που συλλαμβάνεται από τις αρχές για παράνομες εκτρώσεις. Με μια τιμημένη στο φεστιβάλ Βενετίας ερμηνεία της Ιμέλντα Στάτον και ταυτόχρονα μπλέκοντας τα όρια ανάμεσα στις έννοιες του θύτη και του θύματος, το φιλμ προσφέρει τροφή για το μυαλό αποκαλύπτοντας πως αυτό που ονομάζουμε «ηθική» είναι πολύ συχνά μια σύμβαση.

Θα χρειαζόμασταν ένα ολόκληρο ξεχωριστό άρθρο για να αναφερθούμε σε δημοφιλείς νεανικές ταινίες που μοιραία περιλαμβάνουν κάποιο story-line που αφορά την έκτρωση –είτε πρόκειται για το Dirty Dancing (1987 -που είμαι σίγουρος πως κανείς δεν το θυμάται για την έκτρωση της  Penny), είτε ακόμη για το κλασσικό εφηβικό «Fast Times at Ridgemont High» (1982 –με τον αλήστου μνήμης ελληνικό τίτλο «Πλακατζήδες και Μπουμπούκια»). Εννοείται πως και η βασίλισσα του brat-pack, Μόλλυ Ρίνγκγουολντ ήρθε αντιμέτωπη με το δίλλημα, («For Keeps»,  1988) αποφασίζοντας τελικά να γεννήσει το παιδί της.

Σε αυτή τη σχετικά μικρή λίστα ταινιών, άφησα επίτηδες για το τέλος το ρουμάνικο «4 μήνες, 3 εβδομάδες και 2 ημέρες» (2007) του Κριστιάν Μουνγκίου. Η ταινία βραβεύτηκε με το Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ των Καννών τη χρονιά της προβολής της και –σύμφωνα τουλάχιστον με το γράφοντα- ανήκει στις καλύτερες ταινίες της τελευταίας εικοσαετίας. Σε αυτήν γινόμαστε μάρτυρες της περιπέτειας δύο γυναικών στην κομμουνιστική Ρουμανία των 80’s, καθώς η μία από αυτές προσπαθεί να τερματίσει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη δια της παράνομης οδού, που ήταν τότε και η μόνη επιλογή. Το φιλμ προκαλεί ανησυχία στο θεατή και παρακολουθείται από την αρχή μέχρι το τέλος με ένα σφίξιμο στο στομάχι, καθώς καταφέρνει να περιγράψει με ανατριχιαστική ακρίβεια τι σημαίνει να ζεις σε μια ανελεύθερη κοινωνία όπου ακόμα και το ίδιο σου το σώμα αποτελεί προέκταση της ίδιας φυλακής.

Σήμερα η Ισπανία ετοιμάζεται να κάνει ένα μεγάλο βήμα μέσα σε αυτήν ακριβώς τη φυλακή.