Ανάμεσα στους διθυράμβους για τις ερμηνείες του πρωταγωνιστικού διδύμου στο «Dallas Buyers Club» (Όσκαρ Α’ και Β’ Ανδρικού Ρόλου) ακούστηκαν και μερικές φωνές που διατείνονταν πως η υποτιθέμενη βιογραφία του Ρον Γούντραφ, του οροθετικού ακτιβιστή όπως τον υποδύεται με σθένος και ανατριχιαστική ευκρίνεια ένας αγνώριστος Μάθιου ΜακΚόναχι, απείχε πολύ από την πραγματικότητα. Ένα μικρό παράδειγμα; Κανείς από όσους γνώρισαν τον Ρον Γούντραφ δεν θα τον χαρακτήριζε ως στρέιτ, άξεστο και ομοφοβικό, όπως ακριβώς δηλαδή τον σκιαγραφεί το σενάριο της ταινίας του Ζαν Μαρκ Βαλέ. Αντίθετα, υποστηρίζουν πως εκείνος υπήρξε ένας καλοσιδερωμένος κύριος –τουλάχιστον για τα δεδομένα της εργατικής τάξης του Τέξας- που ουδέποτε ντράπηκε για τη διαφορετική σεξουαλικότητά του.

Με πιο απλά λόγια: ο σκληρός και αλύγιστος άντρας που κάνει την υπέρβαση όταν αναγκάζεται να συναναστραφεί με τους «άλλους», δεν είναι τίποτε άλλο από μία αφηγηματική σύμβαση χολιγουντιανής σύλληψης ώστε να κάνει το δράμα πιο συγκινητικό.

Ακόμη κι έτσι, η ταινία πετυχαίνει διάνα στους πολλαπλούς της στόχους, μεταφέροντας μας με επιτυχία σε μια τρομακτική εποχή, ακριβώς στην καρδιά της επιδημίας του AIDS. Τουλάχιστον σε αυτό τον τομέα κανείς δεν βρέθηκε να διαμαρτυρηθεί για αναντιστοιχίες και δραματουργικά τερτίπια, αφού από μόνη της ολόκληρη η δεκαετία του ’80 σε συνάρτηση με τον ιό του HIV, προσφέρεται για larger-than-life αφηγήσεις.

Η πιστή αναπαράσταση εκείνης της εποχής του φόβου, της άγνοιας και της απώλειας μας δίνει μια καλή ευκαιρία για να επιχειρήσουμε μια άτυπη σύγκριση σχετικά με το πόσα άλλαξαν στον τρόπο που προσλαμβάνουμε σήμερα τον ιό. Η πρώτη χτυπητή διαφορά με το σήμερα έρχεται από τα πρώτα κιόλας λεπτά της ταινίας: όταν ο ήρωας πληροφορείται πως του απομένουν τριάντα μέρες ζωής, ξεκινά έναν αγώνα δρόμου ώστε να αποκτήσει τις γνώσεις σχετικά με το τι είναι αυτό που κυκλοφορεί στο αίμα του. Αναζητά απεγνωσμένα άρθρα σε εφημερίδες και αφιερώματα, προσπαθεί να βρει άκρη μπροστά από σκονισμένα τερματικά δημόσιων βιβλιοθηκών, μήπως και μπορέσει να καταλάβει γιατί η ζωή του τελειώνει τόσο σύντομα και τόσο άδικα.

Σήμερα, όλη αυτή η γνώση και πληροφορία είναι ένα κεκτημένο. Ο οροθετικός όχι μόνο δεν αντιμετωπίζει άμεσο κίνδυνο για τη ζωή του αλλά ακόμη κι όταν αγνοεί βασικές παραμέτρους της κατάστασής του, μπορεί να έχει άμεση πρόσβαση σε κάθε πληροφορία, είτε από μόνος του μέσω του διαδικτύου, είτε –προτιμότερα- απευθυνόμενος σε φορείς που έχουν συσταθεί ακριβώς για αυτό το σκοπό. Το ιδανικό θα ήταν να μπορούσαμε εδώ να βάλουμε μια τελεία σε ύφος «και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα», ελπίζοντας πως η άγνοια, το στίγμα και ο κοινωνικός αποκλεισμός αφορούν πια μονάχα τις κινηματογραφικές βιογραφίες εκείνων που είχαν την ατυχία να συναντηθούν με τον ιό στα πρώτα χρόνια της εμφάνισής του.

Κι όμως, περιοριζόμενοι τουλάχιστον στα δεδομένα της χώρας μας, η κατάσταση είναι το λιγότερο αποκαρδιωτική. Πάρα την πληθώρα των πληροφοριών και την εύκολη πρόσβαση σε αυτές, ακόμη και οι επίσημοι κρατικοί φορείς αδυνατούν συχνά να καταλάβουν έστω και τα πιο βασικά, όπως γιατί λόγου χάρη είναι επιβεβλημένο –αλλά και το μόνο ορθό- να αναφερόμαστε στον «ιό του HIV» και όχι στον «ιό του AIDS» σε επίσημες ανακοινώσεις και έγγραφα.

Προκαλεί τουλάχιστον αποτροπιασμό ο τρόπος που επίσημοι φορείς σαν το ΚΕΕΛΠΝΟ, συμμετείχαν τόσο προκλητικά στην αλήστου μνήμης διαπόμπευση οροθετικών γυναικών του 2012, την ώρα που υπουργοί υγείας και προστασίας του πολίτη επιχειρηματολογούσαν με εγκληματική άγνοια θέλοντας να πείσουν την κοινή γνώμη πως έπραξαν σωστά.

Θα περίμενε κανείς ένα ντοκιμαντέρ σαν το «Ruins», που έδωσε φωνή στα θύματα της διαπόμπευσης, να αναφέρεται σε μια εποχή προγενέστερη αυτής που μας παρουσιάζει το «Dallas Buyers Club» κι όμως, όλος αυτός ο ζόφος που ξεδιπλώνεται μέσα από τις εικόνες και μαρτυρίες που κατέγραψε με αποφασιστικότητα και ειλικρίνεια η Ζωή Μαυρουδή, αφορά την Ελλάδα του εικοστού πρώτου αιώνα.

Εύλογα αναρωτιέται κανείς, αν σε επίπεδο επίσημων φορέων συναντώνται τέτοιες εγκληματικές συμπεριφορές, τι ακριβώς συμβαίνει σε επίπεδο πολιτών; Πόσοι άραγε εκεί έξω πιστεύουν ακόμη πως ο ιός του HIV είναι κάτι που δεν τους αφορά; Για πόσους άραγε η παγκόσμια ημέρα κατά του AIDS σηματοδοτεί κάτι παραπάνω από μια κόκκινη κορδέλα στο πέτο παρουσιαστών πρωινών εκπομπών, καθώς συζητάνε για ζώδια και αποτρίχωση στη γραμμή του μπικίνι; Και πως άραγε θα αντιδρούσαν όλοι αυτοί αν έρχονταν σε επαφή με ένα οροθετικό άτομο στον περίγυρό τους ή στο χώρο εργασίας τους;

Αν θέλαμε να συνοψίσουμε όλα τα παραπάνω με μια διάθεση σκωπτική, σίγουρα δεν γίνεται να περάσει απαρατήρητη η πικρή διαπίστωση που μοιραία έρχεται κατά νου βλέποντας μια ταινία σαν το «Dallas Buyers Club»:  στις Η.Π.Α. στα τέλη της δεκαετίας του ’80, ένας πρώην ηλεκτρολόγος επιχείρησε να στήσει μια λέσχη φαρμακευτικής βοήθειας για οροθετικούς –πουλώντας ως επί το πλείστον βιταμίνες- για να αντιμετωπιστεί με χλεύη από τις αρχές ή ακόμη και να χαρακτηριστεί επικίνδυνος και ακατάλληλος να παίρνει αποφάσεις για την υγεία των άλλων. Αντίθετα, στην Ελλάδα του 2014, κανείς δεν φαίνεται να ανησυχεί για την επικινδυνότητα και ακαταλληλότητα ενός τηλε-πλασιέ ακροδεξιών αποχρώσεων που παίρνει αποφάσεις για την υγεία των άλλων από τη θέση του Υπουργού Υγείας -κι ίσως τελικά αυτό να εξηγεί πολλά.

Αφού λοιπόν η πραγματικότητα για ακόμη μία φορά μας απογοητεύει, φαίνεται πως η ζωή και οι δυσκολίες του Ρον Γούντραφ στο «Dallas Buyers Club» παραμένουν επίκαιρες σε ανησυχητικό βαθμό. Καθώς τον παρακολουθούμε να αγοράζει ποσότητες φαρμάκων, βιταμινών και ουσιών, διατεθειμένος να δοκιμάσει τα πάντα για να καλυτερεύσει την υγεία του, συνειδητοποιούμε πως στην πραγματικότητα δεν αγοράζει χάπια αλλά χρόνο.

Σήμερα οι οροθετικοί στην Ελλάδα μοιάζουν με τον Ρον Γούντραφ: καθώς ο άμεσος κίνδυνος για τη ζωή τους έχει εξαλειφθεί, συνεχίζουν να «αγοράζουν χρόνο» ελπίζοντας πως θα προλάβουν να γνωρίσουν μια εξελιγμένη εκδοχή της κοινωνίας μας, όπου δεν θα αντιμετωπίζονται με φόβο και προκατάληψη.