Το σινεμά είναι ελιξίριο κι ο, υγιής και διευγέστατος, Manoel de Oliveira το κατάλαβε πρώτος απ’ όλους. Με αφορμή τα 105α γενέθλιά του στις 11 Δεκεμβρίου, άλλοι 10 σεβάσμιοι κι ακόμη ενεργοί  σκηνοθέτες (που θα μπορούσαν να ήταν ανηψάκια του):

10. Alejandro Jodorowsky (84 ετών, 9 μηνών και 26 ημερών)

Εδώ τίθεται θέμα πνευματικής διαύγειας, αλλά δεν φταίνε τα γηρατιά, είναι κάτι που συνοδεύει τον καλλιτέχνη απ’ τα μικράτα του. Ο σπουδαίος Alejandro Jodorowsky παρά την μακροχρόνια ενασχόλησή του με τις τέχνες και ιδιαίτερα τον κινηματογράφο, μετράει ελάχιστες ταινίες στο ενεργητικό του: μόλις επτά μεγάλου μήκους παραγωγές σε επαγγελματική καλλιτεχνική καριέρα 65 ετών. Η τελευταία ήταν το αυτοβιογραφικό La danza de la realidad που ξεκίνησε από το προηγούμενο φεστιβάλ των Καννών, ενώ συμπεριλήφθηκε και στο πρόγραμμα του φετινού Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου.

9.  Nelson Pereira dos Santos (85 ετών, 1 μηνός και 21 ημερών)

Ο εκσυγχρονισμός της κινηματογραφικής διαδικασίας επέτρεψε στον Nelson Pereira dos Santos να επανέλθει τα τελευταία στο προσκήνιο με μια σειρά από ντοκιμαντέρ, τα δύο τελευταία αφιερωμένα στον Tom Jobin. Το A Musica Segundo Tom Jobin, μια εκλεκτική (αλλά κινηματογραφικά εντελώς αδιάφορη) συρραφή από κλιπάκια για λογαριασμό του Ινστιτούτου Jobin, ήταν το μουσικό προοίμιο για την πραγματική ταινία. Το A Luz do Tom που κυκλοφόρησε φέτος στη Βραζιλία, εστιάζει στην προσωπική ιστορία του συνθέτη και πιο συγκεκριμένα στη σχέση του με τις γυναίκες. Τουλάχιστον αυτά λένε τα δελτία τύπου γιατί η ταινία πέρα απ’ τη Βραζιλία δεν τσούλησε πουθενά, ενώ μόλις πρόσφατα έγινε διαθέσιμη από τους διεθνείς retail sellers. Όψομεν…

8. Marcel Ophüls (86 ετών, 1 μηνός και 12 ημερών)

Ο υιός Ophuls, δημιουργός του πιο σημαντικού κατά πολλούς ντοκιμαντέρ που έγινε ποτέ (Le Chagrin et la pitié), παρουσίασε φέτος στις Κάννες το Un Voyageur (διεθνής κι ενδεικτικός τίτλος Ain’t Misbehavin’). Ήταν η πρώτη του ταινία μετά από σχεδόν 20 χρόνια και φανέρωσε πτυχές του σκηνοθέτη, πολύ διαφορετικές απ’ ό,τι μας είχε συνηθίσει. Ο Ophuls ξεναγεί το θεατή στο προσωπικό του μνημονικό, την ώρα που σκηνές του κλασικού κινηματογράφου υπογραμμίζουν την αφήγησή του. Ζωηρό και ανατρεπτικό, ανελέητα προσωπικό, ακριβώς ό,τι δεν περιμένεις από έναν νεανία 86 ετών.

7. Lester James Peries (94 ετών, 8 μηνών, 7 ημερών)

O Κεϋλανός σκηνοθέτης, ένας πραγματικός θρύλος στη χώρα του, δεν είναι ακριβώς ενεργός (είναι πάντως ζωντανός και ελπίζουμε υγιής). Για την ακρίβεια έχει ανεπίσημα αποσυρθεί από το 2007, όταν εξέδωσε την άτυπη αυτοβιογραφία του, ένα λεύκωμα με φωτογραφίες και σημειώσεις από τις 20 ταινίες που γύρισε στη μακρά καριέρα του. Ωστόσο το 2006 όταν κυκλοφόρησε το κύκνειο άσμα του Ammawarune, ο Lester James Peries ήταν ήδη 87 ετών γι’ αυτό και κερδίζει επάξια μια θέση στη λίστα.

6. Claude Lanzmann (88 ετών και 15 ημερών)

Ο πιο πρόσφατος κάτοχος της τιμητικής Αρκούδας του Φεστιβάλ του Βερολίνου κέρδισε, μια θέση στο πάνθεον του ντοκιμαντέρ με το μνημειώδες Shoah (γλυφιτζούρι σε όποιον άντεξε να το δει ολόκληρο). Πολύ παραπάνω από απλός σκηνοθέτης, ο Lanzmann υπήρξε σημαίνουσα μορφή της αριστερής γαλλικής διανόησης. Η τελευταία του ταινία Le Dernier des Injustes παρουσιάστηκε πολύ πρόσφατα στο ευρύ κοινό κι έχει να κάνει κι αυτή με το Ολοκαύτωμα. Ο Lanzmann εξακολουθεί επίσης να διδάσκει σε πανεπιστήμια της Ελβετίας, ενώ είναι ακόμη ο αρχισυντάκτης του Les Temps Modernes.

5. D.A. Pennebaker (88 ετών, 4 μηνών και 27 ημερών)

Ο πρωτοπόρος του Αμερικάνικου ντοκιμαντέρ (κάτι που ο ίδιος αρνήθηκε πεισματικά λέγοντας πως οι ταινίες του δεν είναι έργα τεκμηρίωσης) έχει αρκετό καιρό να κάνει ταινία, θεωρείται ωστόσο ενεργός συνεχίζει να διδάσκει την τέχνη του στο Yale. Η τελευταία καθαρά δικιά του κινηματογραφική δουλειά ήρθε το 2009 με το ντοκιμαντέρ-πειρασμό Kings of Pastry, μια λιγωτικά ένοχη ματιά στον κόσμο της υψηλής ζαχαροπλαστικής. Το γύρισε στην τρυφερή ηλικία των 84 ετών. Δύο χρόνια μετά ήρθε και το τιμητικό Oscar για την ανυπολόγιστη προσφορά του στον κινηματογράφο.

4. Fernando Birri (88 ετών, 8 μηνών, 29 ημερών)

Αδιανόητη μορφάρα, καθοριστικός θεωρητικός κι ερασιτέχνης με όλη τη σημασία της λέξης. Οι αναρχικές και άναρχες θεωρίες του ιταλοθρεφούς Fernando Birri, τον καθιέρωσαν ως αναμορφωτή του κινηματογράφου της Ν. Αμερικής και ψυχαναγκαστικά αναφέρεται ως ο πατέρας του “New Latin Cinema” (“ένα σινεμά ΑΤΕΛΕΣ” όπως περήφανα έλεγε κι ο ίδιος). Έχει χαθεί τελευταία, καθώς έχει να κυκλοφορήσει ταινία από το 2006 (το ντοκιμαντέρ Elegia Fruilana), αλλά συνεχίζει να γράφει για το σινεμά.

3. Miklós Jancsó (92 ετών, 2 μηνών και 15 ημερών)

Τεράστιος (κάποτε τουλάχιστον) σκηνοθέτης, απ’ τους βασικότερους εκπροσώπους της μεταβατικής εποχής του Ούγγρικου κινηματογράφου. Αγνοούμε την τελευταία δουλειά του (φέρει τον διεθνή τίτλο So Much for Justice!), την έκανε πάντως στα βαθιά 88 του. Τα ρεπορτάζ της εποχής κάνουν λόγο για πολιτική αλληγορία, με πρωταγωνιστή έναν νεαρό και δίκαιο βασιλιά την εποχή της Άλωσης, που αντιστέκεται στις βουλές τις ολιγαρχίας που τον εξέλεξε. Sounds so like him.

2. Jonas Mekas (90 ετών, 11 μηνών και 18 ημερών)

(Κοινώς σε 12 μέρες μπαίνει στα 91).
Ακμαίος και δραστήριος ο Jonas Mekas εξακολουθεί να κρατάει ψηλά της σημαία της αμερικάνικης avant-garde σκηνής, όντας ο τελευταίος (μαζί με τον “ξεπουλημένο” Kenneth Anger) από μια χαρισματική γενιά δημιουργών, που η σύγκλισή τους στη Νέα Υόρκη μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε σημείο τομής στην κινηματογραφική ιστορία. Ανάμεσα στα πολλά που εξακολουθεί να κάνει (ήταν πάντα περισσότερο ποιητής παρά σκηνοθέτης) ο Mekas εξακολουθεί να κυκκλοφορεί με εξοντωτικό ρυθμό πειραματικά ταινιάκια με τελευταία τα Out-takes from the Life of a Happy Man και το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ Reminiszenzen aus Deutschland.

1. Alain Resnais (91 ετών, 6 μηνών και 9 ημερών)

We got a contender. Ο σημαντικότερος απ’ τους δημιουργούς της λίστας ίσα που περπατούσε όταν ο De Oliveira έβγαζε το γυμνάσιο. Στα 91 του πλέον συνεχίζει να δείχνει απαράμιλλη παραγωγικότητα, έχοντας προ 10ετίας περίπου εγκαινιάσει ένα νέο δημιουργικό κύκλο στην πλεώρια καριέρα του. Τον Resnais τον θαυμάζουμε, όχι απλά επειδή καταφέρνει ακόμη να κάνει συγκροτημένες ταινίες, αλλά επειδή εξακολουθεί να βρίσκεται στην αιχμή του κινηματογραφικού γίγνεσθαι.