H Alison Bechdel είναι Αμερικανή κομικ artist, που στο πλαίσιο μιας δουλειάς της πριν λίγα χρόνια προσπάθησε μέσω ενός διαλόγου να αναλύσει πόσο περιορισμένος είναι ο ρόλος των γυναικών στην σημερινή κινηματογραφική βιομηχανία. Έτσι οι ήρωες του κόμικ της(φώτο) έθεσαν τον κανόνα ότι μια ταινία δεν είναι φεμινιστική παρά μόνο όταν υπάρχουν δύο γυναικείοι χαρακτήρες (με ονοματεπώνυμο), που σε κάποιο σημείο της ταινίας μοιράζονται ένα διάλογο και μιλούν για θέμα που δεν έχει να κάνει με άντρες.

Η Bechdel δύσκολο θα μπορούσε να φανταστεί τι θα επακολουθήσει του κόμικ της, καθώς ο ορισμός της για το πότε μια ταινία δεν είναι σεξιστική προκάλεσε πάμπολλες σελίδες σχετικά με το θέμα στο διαδίκτυο, όπως το http://bechdeltest.com/, όπου οι χρήστες δίνουν χαρακτηρισμό σε κάθε ταινία που βγαίνει στις αίθουσες με βάση το Bechdel τεστ, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα, στην Σουηδία κάποιοι κινηματογράφοι άρχισαν να χρησιμοποιούν το τεστ βάζοντας την ταμπέλα της σεξιστικής στις ταινίες που δεν το περνάνε.

Πριν σχολιάσουμε το οτιδήποτε ας ρίξουμε μια ματιά στις πρόσφατες ταινίες που είδαμε στις αίθουσες τις τελευταίες εβδομάδες. Έχουμε λοιπόν το Don Jon όπου έχουμε τουλάχιστον τρεις χαρακτήρες (την μητέρα του Jon, την αδερφή του και την Scarlett Johanson), όμως μόνο σε ένα σημείο δύο από αυτές μιλάνε και μιλάνε για τον Jon ή εξαιτίας του. Έτσι η ταινία δε περνά το τεστ. Την ίδια εβδομάδα είδαμε στις αίθουσες τον Captain Phillips, όπου υπάρχουν δύο γυναικείες χαρακτήρες, όμως δε μιλούν μεταξύ τους. Στο Gravity της προηγούμενης εβδομάδας, η μόνη γυναίκα στην ταινία είναι η Sandra Bullock καθώς οι άλλοι δύο αστροναύτες είναι άντρες, έτσι ούτε κι αυτή παίρνει το πιστοποιητικό μη σεξισμού, ενώ προφανώς και το one man show του Redford All is lost, δε περνά το τεστ.

Από λίγο παλαιότερες ταινίες, το Social Network, παρά τους πολλούς γυναικείους χαρακτήρες, δεν υπάρχει διάλογος μεταξύ τους, ενώ για τον ίδιο λόγο δεν παίρνουν το πιστοποιητικό και οι 6 από τις ταινίες του Harry Potter. Αλλά ούτε και το Avatar περνά το test καθώς η μόνη στιγμή διαλόγου ανάμεσα σε γυναίκες είναι όταν η Neytiri μιλά με την μαμά της, όμως μιλάνε για τον Jake… Βέβαια και μεγάλες γνωστές τριλογίες όπως το Star Wars ή o Άρχοντας των Δαχτυλιδιών, αποτυχαίνουν παταγωδώς στο να περάσουν το test. Είναι σίγουρα άξιο αναφοράς ότι μέσα σε 10 ώρες της τριλογίας του Άρχοντα, ενώ πιθανότατα και στις άλλες σχεδόν τόσες που θα δούμε για το Hobbit, ούτε μία φορά δύο γυναίκες δε μιλάνε μεταξύ τους!

Αλλά ας έρθουμε στην ουσία του πράγματος. Είναι όντως αλήθεια ότι το σινεμά δεν μεταχειρίζεται την γυναίκα ισότιμα με τον άνδρα, καθρεφτίζοντας ίσως και την κοινωνία. Είναι ωστόσο εντυπωσιακό ότι τόσο πολλές και τόσο γνωστές ταινίες δεν περνάνε ένα σχετικά απλό τεστ. Βέβαια δεν είναι μόνο οι ταινίες για παράδειγμα γνωστές σειρές όπως το Two and a half men, το Entourage αλλά και το Big Bang Theory, έχουν κατηγορηθεί για σεξισμό, με το Big Bang Theory να μη περνά το τεστ μέχρι και την τέταρτη σαιζόν του, ενώ να αρνείται ακόμη και τώρα μετά από 7 χρόνια να δώσει επώνυμο στον κεντρικό γυναικείο χαρακτήρα του, την Penny. Θεωρώ ότι θα είναι σωστότερο να απαντήσουμε στο ερώτημα αν το αντιστρέψουμε. Πόσες είναι οι ταινίες όπου υπάρχουν άντρες που μιλάνε για κάτι διαφορετικό από γυναίκες. Μπορεί οι περισσότερες που αναφέραμε μόλις να περνάνε το αντίστροφο τεστ, ωστόσο το Don Jon για παράδειγμα μας βάζει σε σκέψη, καθώς το 95% των διαλόγων  των αντρών στην ταινία είναι για γυναίκες. Όμοια το All is lost δεν έχει σχεδόν διάλογο γενικά… Πόσο δίκαιο είναι λοιπόν ένα τέτοιο τεστ?

Όχι πολύ κατά την γνώμη μου καθώς ταινίες που δεν έχουν σχέση με την μάχη των φύλων ή που δεν έχουν κανένα σκοπό να υποβαθμίσουν τον ρόλο των γυναικών, δε περνάνε το τεστ. Ακόμα και μια ταινία που είναι φεμινιστική δεν είναι ανάγκη να περιέχει διάλογο μεταξύ γυναικών. Ενδιαφέρον συνεπώς το τεστ, αξιοσημείωτες οι παρατηρήσεις που μπορεί να βγάλει κάποιος από αυτό, αλλά ας μην παίρνουμε σοβαρά τα αποτελέσματά του, προσπαθώντας να εστιάσουμε στην ουσία του θέματος που είναι η παρουσία των γυναικών στον σύγχρονο κινηματογράφο, ένα σίγουρα αδιαμφισβήτητο.

Δείτε και το πάνω βίντεο όπου το τεστ εφαρμόζεται στις εννιά ταινίες που ήταν υποψήφιες για Oscar το 2011, με τις 7 από αυτές να μην το περνάνε.